کد مطلب:1707 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:15

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

مظالم عباد چگونه جبران مي شود ؟ در دعاي روز دوشنبه عرض ميكنيم: و أسئلك في مظالم عبادك عندي.

مظالمي كه از ديگران برعهده انسان است و بسياري از آنها در دعاي روز دوشنبه ذكر شده، حق الناس است كه بايد به گونهاي جبران شود و رضايت شخص جلب گردد، تا به پيروي آن دعا و استغفار و بخشش معنا پيدا كند، از باب مثال: اگر كسي مال ديگري را غصب كرده يا آبروي او را برده، در اين جا استغفار و دعا فايده ندارد، بلكه بايد مال را برگرداند يا آبروي ريخته را جبران كند. احاديث در اين خصوص بسيار است، از جمله ابي بصير از امام صادق7 نقل ميكند من اكل من مال أخيه ظلماً و لم يردّه اليه أكل جذوةً من النار يوم القيامه؛ كسي كه مال مردم را به ستم و ظلم بخورد و به او برنگرداند، گويا پارهاي از آتش را در روز قيامت وسائل الشيعه، ج 12، ص 144.

خورد است.

حديث دوم نيز از امام صادق نقل شده: الظلم ثلاثة ظلم يغفره الله و ظلم لا يغفره الله و ظلم لا يدعه الله...؛ همان، ج 11، ص 342.

ظلمي كه خدا آن را ميآمرزد، ظلمي كه خدا آن را نميآمرزد، ظلمي كه رها نميكند او را و ظلمي كه خدا آن را ميآمرزد، ظلم بر خويش است و ظلمي كه خدا آن را نميآمرزد، شرك است و ظلمي كه آدمي را رها نميكند، بدهكاري مردم است.

در دعاي فوق، معصوم7 از خداوند ميخواهد كه به نوعي بتواند حق الناس و مظلمه را جبران كند. اگر مالي است، از طريق مالي، اما مهمتر از مسئله مالي، حق آبرويي است كه در اين دعا بيشتر بر آن تأكيد شده است؛ زيرا آبروي مؤمن ارزشمندتر از مال است و جبران آن حلاليت شخص است. اين مسئله گاهي بسيار مشكل است. يا بايد كار نيكي در حق او انجام داد، به نحوي كه راضي شود يا امر خيري براي او انجام دهد تا در جهان آخرت ذخيره شود.

گاهي شخص در دسترس نيست و يا از دنيا رفته، در اين موارد توصيه شده كه براي او استغفار شود يا اعمال خيري انجام شده و ثواب آنها براي شخص فرستاده شود، يا اگر غيبت و تهمتي زده، حلاليت بطلبد. در هر حال اين مسئله بسيار مشكل است، به گونهاي كه امام معصوم از خداوند طلب ميكند در اين راه او را ياري دهد. ياري دادن از چند طريق ميتواند باشد: يا به انسان توفيق ميدهد كه هيچ گاه حق انسان ديگر پايمال نكرده، يا پس از اشتباه بتواند آن را زود جبران كند تا فرصت جبران را از دست ندهد، يا دل انساني را كه حق او پايمال شده نرم ميكند تا شخص را مورد گذشت و عفو قرار دهد، يا خداوند به آن شخص كه حق او پايمال شده، لطف و عنايت در آخرت مينمايد تا به نوعي حق پايمال شده، جبران شده و او راضي گردد.

از مجموع روايات استفاده ميشود كه مظالم عباد كه در متن دعا آمده، عبارت است از: مطلق حقوق الناس و بدهيهاي مالي كه از راه ستم و زور مانند دزدي، غصب، كم فروشي، خيانت و امثال اينها جمع آوري شود و بر ذمه انسان است، كه اگر عين آن موجود است، بايد كار آنها را برگرداند و اگر موجود نيست، قيمت آن را بدهد. چون منشأ به دست آمدن آنها ظلم و تجاوزم بوده است، به آنها مظلمه و مظالم عباد گفتهاند. در هر صورت حكم آنها همان است كه بيان شد. اگر شخصي در دسترس نباشد و مظالم از نوع مالي باشد، بايد از طرف او آية الله فاضل، جامع المسائل، ج 2، ص 397.

صدقه داده شود يا با حاكم شرع (مرجع تقليد) مصالحه شود و يا در صورتي از دنيا رفته، به وارثان او داده شود.